Kurkuma to przyprawa znana i popularna na Dalekim Wschodzie. Jednak również w innych krajach doceniane są jej właściwości lecznicze, a ona sama zalecana do spożywania w potrawach nie tylko dla smaku czy zapachu, ale także dla zdrowia.

Kurkuma co to jest?

Kurkuma to sproszkowany korzeń ostryżu, zwanego także szafranem indyjskim lub żółtym imbirem. Jej najbardziej rozpoznawalną cechę jest nadawanie szczególnej, żółtawej barwy potrawom, z których najpopularniejsze jest curry, chyba najbardziej znane danie kuchni indyjskiej.
Odpowiedzialny jest za to związek o nazwie kurkumina, który prócz właściwości barwiących ma masę innych zalet dla organizmu. Stosowanie przyprawy w kuchni dzisiejszych Indii i Chin znane jest od ponad 2,5 tysiąca lat.

Czy kurkuma jest zdrowa?

Kurkuminoidy, czyli składniki aktywne zawarte w kurkumie, wykazują duże właściwości prozdrowotne. Są one znane medycynie ludowej Indii i Chin od wieków. Obecnie są też obiektem badań naukowców z krajów zachodnich, którzy starają się poznać dokładniej ich działanie na organizm. Wnioski są bardzo pozytywne i chociaż już obecnie można powiedzieć, że kurkuma jest zdrowa, to trwają prace nad jeszcze głębszym wykorzystaniem jej właściwości, w tym w leczeniu choroby Alzheimera.

Właściwości lecznicze i działanie kurkumy. Na co pomaga?

Kurkumę wymienia się jako zalecaną przyprawę między innymi ze względu na szerokie działanie na organizm, w tym zwiększanie jego odporności na infekcje. Wskazuje się, że kurkuma hamuje namnażanie się wirusów, bakterii oraz grzybów. Jej działanie zwiększa tempo gojenia się ran, stanów zapalnych i urazów, polecana jest w czasie rekonwalescencji.
W trakcie badań są właściwości kurkumy przyspieszać procesy naprawcze w mózgu. Wiąże się z nią nadzieje jako składnika leków związanych z udarami mózgu, chorobą Alzheimera, zaburzeniami osobowości, depresjami, zaburzeniami pamięci.
Oprócz tego kurkuminoidy wykazują działanie antynowotworowe, zarówno zmniejszające możliwość pojawienia się nowotworów, jak i wspomagające walkę z nimi. W tym zakresie badania cały czas trwają, ale już obecnie wskazywane jest powiązaniem między spożyciem kurkumy i zapadalnością na nowotwory płuc, przełyku, wątroby, trzustki, jelit oraz prostaty, piersi i szyjki macicy.
Dodatkowo kurkuma jest często używana jako środek poprawiający trawienie, czy to w charakterze przyprawy, czy przyjmowana osobno. Jej działanie ma także pozytywny wpływ na wątrobę oraz trzustkę. Ma także poprawiać wzrok i zmniejszać ryzyko zapadalności na niektóre choroby oczu.
Regularne spożywanie kurkumy prowadzić ma do obniżenia poziomu „złego” cholesterolu oraz poziomu cukru.

Kurkuma na odporność

Z uwagi na swoje szeroki działanie prozdrowotne kurkuma jest zaliczana do grona superfoods. Osobom chcącym zwiększyć odporność organizm na szeroko rozumiane infekcje zaleca się włączenie jej do diety jako regularnie używanej przyprawy. Można dodawać ją także do koktajli i podobnych mieszanek, którym nada ciekawy kolor i ładny zapach. Kurkuma na także działanie antyoksydacyjne, przeciwstarzeniowe, a kultury Wschodu, w których jest regularnie spożywana, często wskazują ją jako sposób na długowieczność.

Przeciwwskazania do stosowania kurkumy. Działania niepożądane i skutki uboczne

Nie ma udowodnionych interakcji kurkumy z lekami ani znanych długofalowych negatywnych skutków jej używania. Jednakże nie powinno się używać jej w przypadku chorób dróg żółciowych, ponieważ wspomaga jej produkcję. Osoby z cukrzycą i problemami sercowo-naczyniowymi również powinny skonsultować suplementację – a nie używanie jako przyprawy – z lekarzem prowadzącym. Analogicznie pojawiają się informacje, że kurkuma szkodzi na nerki – jeśli jest przyjmowana w dużych dawkach i u osób mających problem np. z kamicą nerkową.

Kurkuma w ciąży

Zaleca się, aby kobiety w ciąży zrezygnowały na jej czas z suplementacji kurkumy, jednak podawana w potrawach, w normalnych ilościach, nie powinna mieć żadnego negatywnego wpływu na zdrowie matki i dziecka. Zawarta w kurkumie może powodować skurcze macicy, jednak badania na ten temat są nikłe i dotyczą wysokich dawek, a nie stosowania jako przyprawy.

Do czego używać kurkumy, jak ją stosować?

Kurkuma jest tradycyjną przyprawą indyjską, wchodzącą między innymi w skład mieszanki curry. Jednak jej zastosowanie jest bardzo szerokie. Można ją dodawać do sosów, zup, dań jednogarnkowych, potrawek, pieczeni. Można ją stosować do barwienia ryżu lub kaszy, dodawać do sałatek, koktajli czy smoothie. Jej stosowanie jest tym łatwiejsze, że jest to naprawdę bardzo uniwersalna przyprawa. Jej smak jest wyczuwalny, jednak stosunkowo delikatny. Mimo że nazywa się ją indyjskim imbirem, to jest od niego jednak dużo łagodniejsza. Jej zapach również nie jest mocny i dominujący. Pozytywne skutki działania kurkumy mają być odczuwane już mniej więcej od spożycia 1/4 łyżeczki dziennie, co oznacza, że naprawdę nie trzeba dużo, aby odczuć lecznicze i zdrowotne właściwości kurkumy. Sposobem na zwiększenie skuteczności składników aktywnych jest łącznie kurkumy z pieprzem. Dzieje się tak, ponieważ piperyna (składnik aktywny pieprzu) zwiększa przyswajalność kurkuminy.

Właściwości odchudzające kurkumy. Kurkuma z pieprzem

Przyjmowanie żadnej przyprawy nie sprawi, że samoistnie stracimy na wadze, więc właściwości odchudzające kurkumy należy rozpatrywać w szerszym kontekście. Faktycznie występują one, a polegają na tym, że kurkuma poprawia trawienie, obniża cukier, przyspiesza metabolizm, spowalnia odkładanie się tkanki tłuszczowej. Jest to więc działanie bardzo pożądane wśród osób na redukcji wagi, ale też w zasadzie dla wszystkich.
Działanie kurkuminy w procesie odchudzania może być wspomagane piperyną. Oznacza to, że poleca się do „podkręcenia” metabolizmu mieszankę kurkumy z pieprzem czarnym. Substancje te są tzw. termogenikami, czyli przyspieszają spalanie tłuszczu.

Kurkuma na rwę kulszową, zapalenie pęcherza

Stosowanie kurkumy przy rwie kulszowej można polecić ze względu na jej działanie przeciwbólowe i anty-zapalne – jest w końcu nazywana naturalnym antybiotykiem. Jest to więc działanie szerokie, nieskierowane bezpośrednio na samą chorobę, ale ogólnie poprawiające kondycję i stan organizmu. Analogicznie wygląda sytuacja w przyjmowaniu kurkumy na zapalenie pęcherza – jest to polecana przyprawa, ale jeśli chcemy przyjmować jej duże ilości (suplementacja wyciągiem z kurkumy), należy to skonsultować z lekarzem prowadzącym.

Kurkuma na kamienie żółciowe

Kurkuma na kamienie żółciowe bywa polecana… i odradzana. Skutkiem jej przyjmowania jest zwiększona produkcja żółci, co oznacza, że osoby borykające się z problemami dróg żółciowych powinny przyjmować kurkumę jako suplement tylko po konsultacji z lekarzem prowadzącym. Celem jest upewnienie się, czy jej działanie nie będzie w jakiś sposób wchodziło w interakcje z przyjmowanymi lekami i czy ogólnie nie nasili problemu. Przyjmowanie kurkumy jako przyprawy powinno być cały czas możliwe, chociaż to też lepiej skonsultować, podając stosowane „dawkowanie” przyprawy i częstotliwość.

Kurkuma a tarczyca

Działanie przeciwzapalne kurkumy sprawia, że może być polecana również przy problemach z tarczycą. Dotyczy to również choroby Hashimoto, przy której warto skonsultować suplementację kurkumy z lekarzem prowadzącym czy dietetykiem. Wykazano także zależności między skutecznością terapii leczniczych tarczycy, w tym chemioterapii, a przyjmowaniem kurkumy – ma ona zwiększać skuteczność leków.

Kurkuma a cukrzyca

Pozytywne działanie kurkumy u diabetyków jest dwojakie. Obniża ona mianowicie odporność na insulinę i zwiększa skuteczność jej przyjmowania. Z drugiej strony obniża poziom cukru we krwi, co pozwala polecić kurkumę czy cukrzycy. W tym przypadku jednak właściwsza wydaje się suplementacja, niż tylko używanie jej jako przyprawy – a to oznacza, że należy ją skonsultować z lekarzem prowadzącym.

Kurkuma i miód na przeziębienie

Osoby borykające się z infekcjami, a chcące problem usunąć z użyciem składników naturalnych, często wskazują mieszanki zawierające kurkumę i miód. To tylko jedne z filarów takich koktajli na przeziębienie. Warto dodać do nich również czosnek, imbir, sok z cytryny i czarny pieprz. Przyjmowanie takiej mieszanki regularnie w okresie przeziębienia może skutecznie przyspieszyć termin jego zakończenia. Składniki – prócz czosnku – są neutralne zapachowo, więc jeśli go usuniemy, to kurkumę i miód można zabrać ze sobą również do pracy czy na uczelnię.