Dawniej roślina, której oddawano cześć, dziś jeden z symboli Wielkanocy. Czym charakteryzuje się rzeżucha i dlaczego warto włączyć ją do diety? W jakich dolegliwościach rzeżucha pomaga?

Pochodzenie rzeżuchy

Przypuszcza się, że miejscami pochodzenia rzeżuchy południowo-zachodnia Azja, a także północno-wschodnia Afryka. Wiele czci tej niezwykłej roślinie oddawali mieszkańcy Egiptu, którzy ofiarowywali ją faraonom w piramidach. Hipokrates przypisywał rzeżusze właściwości wykrztuśne. Starożytni traktowali rzeżuchę jako afrodyzjak. Historia wskazuje także, że tę roślinę wraz z dodatkiem chleba jadali Persowie przed udziałem w polowaniu czy wojnie. W renesansie leczono nią rwę kulszową oraz bóle głowy.
W Polsce rzeżucha pojawiła się w XV wieku i praktycznie od razu stała się jednym z symboli Wielkanocy. Pieprzyca, bo tak również określa się rzeżuchę, powinna zostać zasiana przed Niedzielą Zmartwychwstania.

Rzeżucha ogrodowa, łąkowa i wodna

Większość z nas ma dość jednoznaczny wizerunek rzeżuchy przed oczami – to rzeżucha ogrodowa (Lepidium sativum), gatunek najbardziej znany – można ją wysiewać w domu i ogrodzie. Rzeżucha łąkowa (Cardamine pratensis L) nie jest z nią spokrewniona, to z kolei gatunek z rodziny kapustowatych. Do tej samej rodziny należy rzeżucha wodna (Nasturtium officinale W. T. Aiton) inaczej znana jako rukiew wodna. W tym wpisie zajmujemy się wyłącznie rzeżuchą ogrodową.

Kiełki rzeżuchy – jak hodować?

Aby mieć dostęp do własnej rzeżuchy nie trzeba wiele wysiłku – i to niezależnie od pory roku. Rzeżuchę hodować można przynajmniej na kilka sposobów. Siać ją na kiełkownicy, na wilgotnej wacie lub ręczniku papierowym, w słoiku, w skorupce jajka. Ale również w ziemi, w tym na zewnątrz, w skrzynkach lub w  gruncie, gdzie rzeżucha udaje się wyjątkowo dobrze. Najpopularniejszym sposobem jest chyba wysiew rzeżuchy na mokrej wacie.

Hodowla rzeżuchy na wacie – jak posiać, jak posadzić?

Chociaż czasem słyszy się o sadzeniu rzeżuchy, tak naprawdę jest ona wysiewana. Hodowla rzeżuchy na wacie nie wymaga w zasadzie żadnych umiejętności, prócz pamiętania o podlewaniu roślinek. Jak posiać rzeżuchę na wacie? Na talerzyk kładziemy watę i moczymy ją obficie, by dała się formować. Można rozłożyć ją na płasko, a można też uformować np. pagórek z waty. Następnie na wilgotną watę siejemy nasiona rzeżuchy, dość gęsto, i przyklepujemy lekko. To w zasadzie wszystko – naszą hodowlę rzeżuchy wystawiamy teraz w słoneczne i ciepłe miejsce i czekamy aż nasiona zaczną kiełkować. Zazwyczaj trwa to kilka, kilkanaście godzin. Rzeżuchę podlewamy mocno – wata cały czas powinna być wilgotna – a po tygodniu będzie gotowa do zbiorów.

Skład rzeżuchy

Rzeżucha to cenne źródło witaminy A, C, B1, B2, E oraz PP. W tej roślinie można znaleźć także spore ilości takich składników odżywczych jak kwas foliowy, kwas pantotenowy, magnez, potas, mangan. Rzeżucha zawiera również wapń, siarkę, jod czy żelazo.
Takie bogactwo składników sprawia, że rzeżucha to roślina o wielu właściwościach leczniczych.

Właściwości rzeżuchy

Rzeżucha to roślina, która powinna być spożywana przez osoby palące. Okazuje się, że dzięki temu, że zawiera dużo witaminy C, może stanowić sposób na szybkie uzupełnienie tego składnika u palących, którzy mają około 40 proc. mniej tej witaminy niż osoby niepalące.
Pod względem zawartości wapnia to druga roślina po orzechach laskowych, dlatego powinny po nią sięgać pacjenci z osteoporozą. Rzeżucha wspiera organizm w zwalczaniu dolegliwości reumatycznych, anemii czy w zaburzeniu krążenia.
Rzeżucha poprawia trawienie, dlatego może wspomagać procesy odchudzania. Odżywki z rzeżuchy zapobiegają wypadaniu włosów, a ekstrakt z tej rośliny można wykorzystać do wybielania piegów.
Spożywanie rzeżuchy zaleca się również kobietom w ciąży oraz dzieciom ze względu na dużą zawartość żelaza i magnezu. Po rzeżuchę powinny sięgnąć również osoby z niedoczynnością tarczycy, ponieważ roślina jest źródłem łatwo przyswajalnego jodu. Właściwości rzeżuchy, która obniża poziom cukru we krwi powinny wykorzystać także chorujący na cukrzycę. Obecność chromu w rzeżusze ma wpływ na prawidłową pracę trzustki.

Rzeżucha – przeciwwskazania

Dzienna maksymalna dawka rzeżuchy to 3 łyżki. Większa porcja może doprowadzić do podrażnienia albo do zapalenia pęcherza. Po rzeżuchę nie powinny sięgać osoby ze stanami zapalnymi jelit oraz wrzodami. Co więcej, rzeżucha wykazuje działanie moczopędne, dlatego pacjenci, którzy mają problemy z nerkami nie powinny jeść tej rośliny.

Zastosowanie rzeżuchy

Właściwości rzeżuchy zostały docenione już dawno temu. W medycynie ludowej wykorzystywano ją do tworzenia środka na pasożyty jelit czy owrzodzenia skórne. Rzeżucha była podawana również w celu pobudzenia apetytu, polepszenia trawienia czy też zdezynfekowania jamy ustnej.

Rzeżucha – jak podawać?

Rzeżuchę można serwować bezpośrednio na kanapkę, np. posypując nią pomidora, ale też wykorzystać jako składnik smacznych sałatek. Do wykonania takiej wiosennej surówki będziesz potrzebować:

• 2 łyżki rzeżuchy,
• 5 rzodkiewek,
• 2 łyżki jogurtu naturalnego,
• 2 łyżki koperku,
• 2 łyżki szczypiorku,
• łyżka soku z cytryny,
• cukier, pieprz i sól.

Sposób przygotowania:
Umyte rzodkiewki pokrój w plasterki. Posiekaną rzeżuchę wymieszaj z koperkiem i szczypiorkiem. Całość wymieszaj. Dopraw cukrem, pieprzem oraz solą. Jogurt wymieszaj z sokiem z cytryny i polej sałatkę. Danie gotowe.